بررسی شاخصهای پایش ساختار برای گونه‌های چوبی جنگل‌های شمال ایران

سابقه و هدف: ساختار جنگل به مطالعه توزیع ویژگی‌ های درختان در اکوسیستم‌ های جنگلی می‌پردازد. به طور کلی، واژه ساختار به ترکیب جوامع درختی از نظر ویژگی‌های خاص تأکید می‌کند. پایش ساختار جنگل در درک بسیاری از مسائل در اکولوژی و مدیریت جنگل ضروری است. امروزه به منظور ارزیابی موقعیت و تنوع زیستی درختان شاخص‌ های بسیاری توسعه یافته‌اند که باعث ساده تر شدن تحلیل ساختاری جنگل شده است.بکارگیری این شاخص‌ها در قطعات نمونه‌ی ثابت باعث تسهیل در مطالعات دینامیک جمعیت در طی زمان می‌شود و امکان پایش تنوع موقعیت مکانی، ابعاد، تنوع اندازقطر و ارتفاع درختان را ممکن می‌سازد. هم چنین به علت کمی بودن این شاخص‌ها و امکان مقایسه یک توده در دو زمان مختلف، این شاخص‌ ها به عنوان ابزار مفیدی در نیل رسیدن به مدیریت پایدار جنگل می‌باشد. مواد و روش ها: شاخص‌ های آمیختگی، زاویه‌ای یکنواخت، تمایز قطر و ارتفاع از جمله مهمترین شاخص‌ها در تحلیل ساختار مکانی جنگل در مطالعات استاتیک می‌باشند. که این شاخص‌ها به علت سادگی در محاسبات و دقت بالانسبت به سایر روش ها ارجح‌تر می‌باشد. در این پژوهش، مورد آماربرداری قرار گرفت. سپس به منظور بررسی پایش ساختار گونه‌های چوبی جنگل (راش، بلوط، ممرز، توسکا، افراپلت، شیردار، نمدار، ملج، و خرمندی) طی دوره ده ساله، از شاخص‌های زاویه‌ی یکنواخت، آمیختگی مینگ لینگ، نزدیک‌ترین همسایه و شاخص تمایز اندازه قطر و ارتفاع درختان استفاده شد. یافته‌ها: نتایج بدست آمده میانگین شاخص‌های زاویه‌ی یکنواخت، آمیختگی مینگ لینگ، نزدیک‌ترین همسایه و شاخص تمایز اندازه قطر و ارتفاع درختان در اول دوره و انتهای دوره پایش پایش به ترتیب 552/0 و 591/0، 762/0 و 720/0، 645/5 و 35/5، 582/0 و 472/0، 598/0 و 525/0 محاسبه شد؛ که به ترتیب نشان دهنده الگوی پراکنش تصادفی متمایل به کپه‌ای، تنوع آمیختگی مطلوب، تراکم بالا، و اختلاف متوسط و آشکاربین قطر و ارتفاع درختان مرجع نسبت به درختان همسایه می‌باشد. به منظور مقایسه تنوع گونه‌ای، مکانی و اندازه قطر و ارتفاع درختان از آزمون تی‌جفتی استفاده شد؛ نتیجه‌گیری: نتایج آزمون تی جفتی نشان داد که اختلاف معناداری میان این شاخص‌ ها قبل و بعد از دوره پایش (یعنی دوره ده ساله) وجود ندارد.همچنین نتایج حاصل از آزمون تی جفتی برای تک تک گونه‌ها اثبات نمود، که بین شاخص تمایز قطری درخت ممرز قبل و بعد از پایش اختلاف معناداری وجود دارد. اما میان سایر گونه‌ها قبل و بعد از پایش اختلاف معنا داری وجود نداشت. که علت آن چیرگی درختان ممرز نسبت به درختان همسایه می‌باشد.